ပအို၀္းသမိုင္း

ပအို၀္း တိုင္းရင္းသားမ်ားသည္ ေဗဒင္ ေမးေလ့ေမးထ ရွိသည္။ ပစၥည္းဥစၥာေပ်ာက္ျခင္း၊ ကၽြဲ၊ ႏြား ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း၊ ေျမယာႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အျငင္းပြားမႈ မ်ားအတြက္ ၾကက္႐ိုး ေဗဒင္ကို ေမးၾက၏။ ပစၥည္းဥစၥာ၊ ကၽြဲႏြားမ်ား ေပ်ာက္ဆံုးပါက ရြာသူႀကီး (၀ါ) ရပ္ရြာက ၾကည္ညိဳေလးစားေသာ ပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးဦးကို သက္ေသအျဖစ္ထားလ်က္ ပစၥည္းေပ်ာက္သည့္ ေနရာတြင္ ထိုးရာသည္။ လူႀကီးမ်ားသည္ ၾကက္႐ိုးေဗဒင္ကို ၾကည့္၍ ျပႆနာကို အဆံုးအျဖတ္ ေပးၾကသည္။ ထို႕ျပင္ ရာသီဥတု ေကာင္းမေကာင္း၊ သီးႏွံထြက္မထြက္၊ ရပ္ရြာေအးခ်မ္းမႈ ရွိမရွိ စသည္တို႕ကို ႀကိဳတင္ ခန္႕မွန္းရန္ အတြက္လည္း ၾကက္႐ိုးေဗဒင္ကို ၾကည့္ၾကသည္။

ၾကက္႐ိုးေဗဒင္အျပင္ တုတ္ေခ်ာင္းေဗဒင္ကိုလည္း သံုးၾကေသးသည္။ ဤေဗဒင္ကို ပအို၀္း တိုင္းရင္းသားမ်ားက “ ထြားဗန္ ” ဟုေခၚ၏။ ဥစၥာေရႊေငြ၊ ကၽြဲႏြား ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း၊ လူေပ်ာက္ျခင္း၊ စီးပြားရွာထြက္ျခင္း အတြက္ “ ဗန္ ” ေခၚ ေဗဒင္ကို ၾကည့္တတ္ၾက၏။

ဤေဗဒင္မွာ ၀ါးေခ်ာင္းငယ္မ်ားကို သံုးၾက၏။ သံုးေသာ ၀ါးမွာလည္း ေတာၾကြက္မ်ား ကိုက္ျဖတ္ထားေသာ ၾကြက္၀ါး၊ ဘုန္းႀကီးပ်ံမ်ားတြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးကို မီးျဖင့္ သၿဂႋဳဟ္ေနစဥ္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးအေလာင္းကို ထိုးထားေသာ၀ါးႏွင့္ မိုးႀကိဳးပစ္ခံရေသာ ၀ါးကိုသာ အသံုးျပဳၾကသည္။ ဤ၀ါးခ်ိဳး အျပင္ ျဖဴးေကာင္၏အေမြးမ်ား၊ ျမက္ပင္မ်ားကိုလည္း သံုးႏိုင္၏။ “ ဗန္ ” ေခၚ တုတ္ေခ်ာင္းေဗဒင္ကို ၾကည့္ရန္အတြက္ တုတ္ေခ်ာင္း (၁၂) ေခ်ာင္းကို အသံုးျပဳ၏။

အခ်ိဳ႕က “ ဗန္သံုဆီ ” (တုတ္ေခ်ာင္းသံုးဆယ္) ဟုေခၚၾက၏။ တုတ္ေခ်ာင္းသံုးဆယ္ကို တစ္စည္းတည္း စုစည္းၿပီး၊ မိမိျပဳလိုသည့္ အမႈကိစၥကို တိုင္တည္သည္။ ထိုေနာက္ သံုးစြဲကာ သံုးခါၾကည့္လွ်င္ အေျဖထြက္ေလသည္။ ထိုအခါ ၾကည့္ေပသူ၏ ေဗဒင္အရေဟာသည္။

ဖားေဗဒင္ဟုေခၚသည့္ ေဗဒင္တစ္မ်ိဳးလည္း ရွိေသး၏။ ထိုေဗဒင္မွာ ေဗဒင္ဆရာသည္ ေဗဒင္ၾကည့္လိုသူအား ႏွစ္ေတာင္ခန္႕ရွိေသာ ႏွီးျဖင့္ ေဗဒင္ ၾကည့္လိုသူ လက္ေခ်ာင္းငါးေခ်ာင္း၏ လက္ဆစ္တစ္ဆစ္စီကို တိုင္း၏။ ထိုေနာက္ လက္ခလယ္မွေန၍ တေထာင္ဆစ္အထိ တိုင္း၏။ ထိုေနာက္ ေဗဒင္ ဆရာက ေဟာသည္။

ေဗဒင္ကို ၾကည့္ၿပီးေသာအခါ ေဗဒင္ဆရာ၏ ေဟာေျပာခ်က္အရ “ ယာယီ ” ေခၚ မိမိအိမ္မွေန၍ သူမ်ားအိမ္သို႕ ေျပာင္းေရႊ႕အိပ္စက္ျခင္း၊ ညံ့ေနသည္ဟု ေဟာထားပါက ယၾတာေခ်ျခင္း၊ ဆီမီးထြန္းညႇိျခင္း၊ ေညာင္ေထာက္ျခင္းမ်ား၊ တံတားခင္းျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ၾကသည္။

ပအို၀္း တိုင္းရင္းသားတို႕သည္ ေဗဒင္ကိုၾကည့္ေလ့ ရွိၾကေသာ္လည္း ပစၥည္းဥစၥာ ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း၊ က်န္းမာေရး မေကာင္း၍ ခ်ဴခ်ာေသာ အခါမ်ားတြင္သာ အေၾကာင္းစံုကို သိရန္အလို႕ငွာ ၾကည့္ၾကသည္။ ထို႕ျပင္ အိမ္ေဆာက္ျခင္း၊ ေျမေနရာေရြးျခင္း၊ ခရီးသြားျခင္း၊ အလႉဒါနျပဳျခင္း၊ မဂၤလာေဆာင္ျခင္း အခါမ်ိဳးတြင္လည္း ၾကည့္ေလ့ရွိၾကသည္။